چگونگي پيدايش ايده در ذهن

شكل گيري يك ايده يا اختراع مي تواند علل مختلفي داشته باشد، اما دو علت در بين علل نقش اصلي و مهم تري را ايفا مي كنند كه آنها عبارتند از نياز و محيط.

الف) نياز: نياز از جمله علت هاي اساسي اختراع انسان ها به شمار مي آيد و همين نيازمندي است كه او را ناگزير به ابداع و اختراع و اكتشاف براي بر طرف كردن نيازهايش مي كند. انسان هنگام نيازمندي از دو حالت خارج نيست. در حالت اول نياز خود را بررسي و راه حل مناسبي انتخاب مي كند كه در اين حالت موجب توانمندي و قدرتمند شدن فرد در ارائه ايده مي شود در حالت دوم، فرد نسبت به نياز خود بي تفاوت مي گذرد و در نتيجه ضعف و ناتواني او را در ارائه ايده به همراه خواهد داشت. بنابراين كسي مي تواند مخترع و مبتكر باشد كه نسبت به نيازهايش احساس وظيفه كند و بي تفاوت از كنار آنها عبور ننمايد و همواره به دنبال راه حل هاي جديد باشد. مخترعان از تلفيق ايده هاي موجود و تغيير و تعديل آنها ايده تازه اي به وجود مي آورند و يا مثلا از كندو كاو در راه هاي موجود براي حل يك  مسئله و تغيير يا تعديل آنها راه حل تازه اي براي همان مسئله ارائه مي كنند.

ب) محيط: محيط نيز از جمله علت هاي مهم و اساسي در مخترع شدن افراد به شمار مي آيد. در اين مبحث واژه محيط، اطلاقي عام دارد و شامل خانواده، مدرسه، دانشگاه و ديگر جوامع مي شود. اگر فرد در محيطي واقع شود كه به خلاقيت و نوآوري اهميت ويژه اي بدهند، كم كم افراد راغب به پا نهادن عرصه هاي نو آوري و انجام ابتكارات مي شود.

چگونه موانع راه اختراعمان را بشكنيم؟

براي استقامت در برابر شكستها و غلبه بر مشكلات و عبور از موانع، بايد ذهن خود را همانند بدنمان رشد و پرورش دهيم، اين كار نيازمند تلاش و تمرين و مطالعه بر مسائل و ايده هاي است كه در نظر داريم. گاه هنگام حل يك مسئله، ديدگاه بسيار نامناسبي به سراغمان مي آيد. چنين تصور مي كنيم كه گويا مغز ما از حل آن مشكل عاجز است و استقامت در برابر موانع را ندارد در اين حالت بايد افكار و تصورات منفي را از ذهن خود دور كنيم و بدانيم كه راه هاي طلايي حل يك مسئله با يك بار و در زمان مشخص و عجله و سريع السير ظاهر نخواهد شد. بنابراين بايد با تامل بيشتر و تفكر مداوم راه حل مناسب را بر گزينيم. نمونه اي از روش مواجهه با موانع و برداشتن سدها و شكستها را به اين صورت بيان مي كنيم كه اگر ما ايده اي داشته باشيم و آن ايده منطقه كوچكي از افكار ما را به خود معطوف كرده باشد، و ما نتوانسته باشيم راه حل  مناسب را انتخاب كنيم. بايد منطقه بزرگ تري از افكار و مطالعاتمان را در گير مسئله كنيم تا راه حل مناسب را براي حل مسئله در حيطه اي گسترده تر از افكارمان باز يابيم. به اين روش، فضاي بيشتري را براي پرواز افكار خود گشوده ايم و هر چه انديشه بتواند در فرازهاي بالاتر و گسترده تر به پرواز در آيد نتايج مطلوب و شگفت انگيز تري را به دست خواهد آورد.

عناصر اختراع و خلاقيت

از عناصر اصلي براي شكل گيري يك اختراع مي توان به تلاش و كوشش، نهراسيدن از شكستها، كنجكاوي و اشتياق و انگيزه و اعتماد به نفس اشاره كرد عدم وجود هر يك از اين عوامل باعث شكست در راه مخترع شدن مي شود. افراد توانمند كساني هستند كه با نيروي اراده و تاديب نفس خود به موفقيت مي رسند و توانمندي لازم را كسب مي كنند. اين گونه افراد همواره مورد ستايش و احترام واقع مي شوند. زيرا در برابر ناملايمات از خود شكيبايي نشان داده اند انسان با كسب آموزش هاي علمي مي تواند اراده خود را تقويت كند و با اراده قوي و پافشاري و ثبات قدم به مطلوب خود دست يابد بديهي است انسان هايي كه اراده ضعيف دارند در مواجهه با كوچك ترين مشكلات از انجام فعاليت خود دلسرد مي شوند و كوشش آنان بدون دستيايي به مطلوب متوقف مي شود يكي از نكات بسيار مهم در تقويت اراده، اميدواري است. انسان با اميد مي تواند زندگي كند و ياس و نااميدي روند زندگي را با مشكل روبه رو مي سازد. با نگاهي گذرا به زندگي مخترعان و انسان هاي خلاق و موفق نقش اميد و پايداري را در موفقيت آنان به خوبي مشاهده مي كنيم. بسياري از مخترعان بزرگ جهان هنگام اختراع با شكستهاي متعدد مواجه شده اند. ولي آنان شكست را پله اي براي موفقيت خود دانسته اند و هرگز ياس به خود راه نداده اند. فردي كه مي خواهد در عرصه اختراع و خلاقيت گام بردارد بايد همواره به ياد داشته باشد كه در شكست تجاربي به دست مي آيد كه او را به اهداف بلندتر نزديك تر مي كند. شكست ها عرصه گسترده تري از پيشرفتها را ترسيم مي كند. يكي ديگر از عناصر مهم براي مخترع شدن اعتماد به نفس است. يعني همواره به خود اميد بدهد كه من مي توانم و ترس از شكست را از خود دور كند. با اين عنصر مي توان موانع فراواني را از سر راه برداشت. هيچ مانعي در برابر فكر و تلاش و ايمان آدمي تاب استقامت ندارد. يك فرد عادي با اميد به آينده مي تواند ايده خود را بارور سازد. اگر فرد اعتماد به نفس داشته باشد و از شكست ها نهراسد و به علمي شدن ايده خود اميد داشته باشد، به طور مسلم براي ايده خود راه حل مي يابد و در پي هر راه حلي، راه حل ديگري رخ مي نمايد. بنابراين هر گز نبايد به ايده مورد نظر خود به چشم ترديد بنگريم، زيرا ترديد موجب سست شدن اراده مي شود انسان مخترع براي دستيايي به ايده اش بايد همواره به خود تلقين كند كه توانايي رسيدن به آن را دارد بايد به خود بگويد حتي اگر نرسم باز هم تلاش مي كنم، زيرا تجربه عدم موفقيت نيز خود نوعي پيروزي است  و بايد روش هاي جديد و ايده هاي نو ديگر را انجام دهم. از ديگر عناصر ايجاد خلاقيت و اختراع حس كنجكاوي فرد مخترع است كه با روحيه كنجكاوي در پي شرايط بهتر و محيط مطلوب تر براي زندگي است بنابراين اگر كسي دوست دارد در حلقه مخترعان در آيد بايد در ابتدا عناصر ياد شده را در خود تقويت كند.

نقش خانواده در شكوفايي خلاقيت فرزندان

از عوامل موثر در شكوفايي خلاقيت مي توان به نقش خانواده اشاره كرد. ايجاد روحيه خودباوري و اعتماد به نفس در فرزندان، از وظايف اساسي والدين است. اولين جرقه هاي انجام فعاليت هاي ابتكاري، در فضاي خانواده و در سنين كودكي انجام مي گيرد. خانواده ها نقش تعيين كننده اي را در ادامه مسير فرزندان ايفا مي كنند. پدر و مادر مي توانند با استفاده از روش هاي مختلف،  باعث ايجاد انگيزه و بالا بردن اعتماد به نفس فرزندان خود شوند تا آنها در هر شرايط براي خود ارزش قائل باشند. زماني كه فرزندان در يك خانواده كنجكاوي و علاقه نشان مي دهند. والدين بايد احساس او را در يابند و با محبت و تشويق او را مورد تاييد و حمايت خود قرار دهند. در نتيجه، او با احساس امنيت و آسودگي خيال و اعتماد به نفس در اين مسير گام بر مي دارد و روحيه خلاقانه و ابتكاري او افزايش مي بايد حمايت و توجه پدر و مادر، موجب جرات و جسارت بخشيدن به فرزند براي وارد شدن به عرصه هاي جديد خلاقيت خواهد شد.